Nghiên cứu lại tổng thể vấn đề
bô-xít Tây Nguyên
Với tư cách "những người Việt Nam
gắn bó với vận mệnh tồn vong của đất nước", bà Nguyễn Thị Bình và các nhân sĩ
trí thức đã gửi thư tới Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, Chủ tịch nước Nguyễn Minh
Triết, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng.
Cùng kí tên trong thư với bà Bình
còn có Thiếu tướng Lê Văn Cương, GS Hồ Ngọc Đại, nhà nghiên cứu Phan Hồng Giang,
GS Chu Hảo, nhà nghiên cứu Dương Danh Dy, nhà văn Nguyễn Khắc Mai, chuyên gia
kinh tế Phạm Chi Lan, nhà văn hóa Nguyên Ngọc, nhà nghiên cứu Trần Đức Nguyên,
nhà thơ Trần Việt Phương, Vũ Quần Phương, nhà nghiên cứu Nguyễn Trung, TS Tô Văn
Trường, GS Hoàng Tụy, và GS Đặng Hùng Võ.
Báo chí đưa tin chính phủ Trung Quốc đã đóng cửa nhiều mỏ khai thác
bô-xít trên lãnh thổ Trung Quốc để tránh thảm họa môi trưởng. Vì vậy,
chúng ta có căn cứ để giải quyết vấn đề này với phía đối tác nước
ngoài tham gia dự án.
|
Trong thư, bà Bình và các nhân sĩ
trí thức "khẩn thiết yêu cầu" Bộ Chính trị, BCH TƯ Đảng, Quốc hội và Chính phủ
xem xét lại việc khai thác bô-xít Tây Nguyên.
Trên cơ sở "lường trước nguy
cơ không thể kiểm soát nổi vấn đề bùn đỏ độc hại trong sản xuất alumina ở Tây
Nguyên", các nhân sĩ kiến nghị Đảng và Nhà nước "quyết định cho ngừng
ngay việc xây dựng nhà máy chế biến alumina ở Tân Rai, Lâm Đồng để nghiên cứu
tiếp cách xử lý; tạm hủy dự án đang đàm phán tiếp với đối tác nước ngoài về nhà
máy Nhân Cơ ở Đắc Nông; tạm thời đình chỉ việc triển khai toàn bộ tổng dự án
hiện thời về việc khai thác bô-xít ở Tây Nguyên để tổ chức nghiên cứu lại một
cách nghiêm túc và khoa học"
|
Thảm họa bùn đỏ ở Hunggari
|
Đồng thời đề xuất "nghiên cứu lại
một cách tổng thể vấn đề bô-xít Tây Nguyên" trên cơ sở "lập một nhóm nghiên cứu
độc lập (nhóm đặc nhiệm)". Nhóm này gồm những cá nhân có uy tín và có tâm huyết
với đất nước trong giới các nhà khoa học, các chuyên gia kinh tế và những người
hoạt động xã hội độc lập, để tiến hành nghiên cứu toàn bộ vấn đề bô-xít Tây
Nguyên.
"Những kết quả nghiên cứu lại một
cách tổng thể vấn đề bô-xít Tây Nguyên của nhóm đặc nhiệm này sẽ được trình bày
trước Quốc hội, đồng thời được đem trưng cầu ý kiến nhân dân cả nước về đề tài
kinh tế - xã hội vô cùng nhạy cảm này để quyết định", các nhân sĩ - trí thức
viết.
Lời cảnh báo nghiêm khắc từ
thảm hoạ bùn đỏ Hungary
Trong thư, các nhân sĩ nhắc lại
tính "phi kinh tế, hủy hoại môi trường, để lại nhiều hệ quả khó lường về kinh tế,
chính trị, văn hóa và xã hội, uy hiếp nghiêm trọng an ninh quốc phòng của quốc
gia" của dự án bô-xít Tây Nguyên đã được giới khoa học chỉ ra trong các cuộc hội
thảo tiến hành trong hai năm 2008, 2009.
Khả năng sinh lời trong khai thác
bô-xít Tây Nguyên "không hiện thực, thậm chí hầu như chắc chắn là lỗ". Vấn đề
vận tải và cảng cho việc sản xuất, xuất khẩu alumina hiện tại và trong vài năm
tới "hoàn toàn bế tắc chưa thể giải quyết". Nhà máy sản xuất alumina Tân Rai nếu
làm xong, cũng có thể có nguy cơ phải nằm đắp chiếu một thời gian.
Hơn nữa, "việc sản xuất ra
alumina với khối lượng vài triệu tấn/năm là quá nhỏ so với thị trường bô-xít/nhôm
trên thế giới và trong thực tế chỉ có thể bán được cho một thị trường duy nhất
là Trung Quốc,... tạo thêm nguy cơ phụ thuộc kinh tế và chính trị rất bất lợi
cho đất nước".
Vả lại, "cứ sản xuất một tấn nhôm
sẽ tạo ra 3 tấn bùn thải có chứa hóa chất độc hại, càng sản xuất nhiều đòi hỏi
phải có hồ chứa bùn đỏ càng lớn, nguy cơ thảm họa môi trường càng hơn".
"Thảm họa vỡ hồ bùn đỏ Ajka ở
Hungary là lời cảnh báo nghiêm khắc đối với vấn đề hồ bùn đỏ chứa chất thải
trong sản xuất alumina ở Tây Nguyên", các nhân sĩ viết trong thư.
"Không thể hình dung nổi nguy cơ
thảm họa môi trường của một hồ chứa bùn đỏ hàng triệu hay hàng chục triệu m3
treo lơ lửng trên đầu đồng bằng sông Đồng Nai và Bắc Nam Bộ, miền Nam Trung Bộ...".
"Các hồ chứa bùn đỏ sẽ là những
quả bom độc treo trên đầu hàng chục triệu người với tai họa khôn lường", lá thư
lưu ý. Đó là chưa kể, "khả năng quản lý, thực thi pháp luật, lực lượng vật chất
kĩ thuật phòng chống thiên tai của ta chưa thể so sánh với Hungary".
Trách nhiệm tuyệt đối với vận
mệnh quốc gia
Từ những phân tích khoa học, các
nhân sĩ cho rằng, việc tạm ngưng khai thác bô-xít và nghiên cứu tổng thể lại
toàn bộ vấn đề bô-xít Tây nguyên "là phương án an toàn nhất, có thể giúp đất
nước có đủ thời gian tìm ra những phương án tối ưu trong việc xem xét vấn đề
bô-xít Tây Nguyên nói riêng và cho vấn đề phát triển kinh tế - xã hội Tây Nguyên
nói chung".
Nhìn lâu dài về tổng thể, đây còn
là phương án tốt nhất, kinh tế nhất và toàn diện nhất, với nghĩa các tổn thất
được tạm hủy ngay hoặc thậm chí có khi phải đi tới kết luận sẽ phải hủy hoàn
toàn việc khai thác bô-xít Tây Nguyên.
Theo các nhân sĩ - trí thức, thực
hiện thỉnh cầu này đồng nghĩa với việc phải thực hiện "một quyết định rất đau
đớn chưa hề có trong lịch sử kinh tế Việt Nam và sẽ là một tổn thất lớn mà nền
kinh tế phải chịu đựng, nhất là Nhà máy chế biến alumina Tân Rai đã hoàn thành
một phần lớn và đã làm được nhiều việc quan trọng trong triển khai dự án Nhà máy
Nhân Cơ".
Nhưng "dù sao, sẽ vẫn còn rẻ hơn
cái giá phải trả không thể lường hết được và thậm chí không thể cứu vãn được cho
những hệ quả và thảm họa có thể xảy ra", các nhân sĩ viết trong thư.
"Chỉ có lòng dũng cảm và ý thức
trách nhiệm tuyệt đối với vận mệnh quốc gia" của các vị lãnh đạo Đảng, nhà nước,
cùng "sự thông cảm" của nhân dân cả nước "mới đủ sức đi tới thực hiện quyết định
khó khăn này", các nhân sĩ nhấn mạnh.
Hiện nay, đã có hơn 1500 người
cùng kí tên vào thư kiến nghị này.
(Theo VNN)