Trong tờ trình, Chính phủ cho biết,
việc sửa đổi, bổ sung Luật điện lực là nhằm đảm bảo sự quản lý thống
nhất của Nhà nước đối với các hoạt động điện lực, phân định rõ chức năng
quản lý, điều tiết của Nhà nước về điện lực và nhiệm vụ quản lý sản
xuất kinh doanh điện. Đồng thời, bảo đảm phát huy quyền tự chủ trong sản
xuất kinh doanh của các đơn vị điện lực, không phân biệt đối xử trong
hoạt động điện lực, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh nhằm nâng cao
hiệu quả kinh tế - xã hội của các hoạt động điện lực, bảo đảm kết hợp
hài hoà quyền và lợi ích hợp pháp của các đơn vị điện lực, của khách
hàng sử dụng điện và của Nhà nước; đảm bảo sự thống nhất và phù hợp giữa
Luật điện lực với các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành cũng như đáp
ứng yêu cầu hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế.
Trên cơ sở đó, Luật Điện lực được sửa đổi, bổ sung một số điều như: định
nghĩa "giá bán buôn điện” và "giá bán lẻ điện”; quy định cụ thể về quy
hoạch phát triển điện lực; bỏ việc lập quy hoạch phát triển điện lực
huyện/quận/thị xã và thành phố thuộc tỉnh; quy định Quy hoạch phát triển
điện lực tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được lập cho từng giai
đoạn mười (10) năm và có định hướng cho mười (10) năm tiếp theo; bổ sung
nguyên tắc giá bán điện thực hiện theo cơ chế thị trường có sự điều
tiết của Nhà nước; quy định về giá điện và các loại phí…
Đáng chú ý, về giá điện và các loại phí, dự luật sửa đổi như sau: Giá
bán lẻ điện do đơn vị điện lực xây dựng theo quy định của Thủ tướng
Chính phủ về cơ chế quản lý và điều chỉnh giá điện.
Khung giá phát điện; giá truyền tải điện, giá phân phối điện, giá bán
buôn điện, giá dịch vụ phụ trợ hệ thống điện, phí điều độ vận hành hệ
thống điện, phí điều hành giao dịch thị trường điện lực do đơn vị điện
lực có liên quan xây dựng, cơ quan điều tiết điện lực thẩm định
trình Bộ Công thương phê duyệt.
Giá phát điện theo hợp đồng mua bán điện có thời hạn do các đơn vị điện
lực thỏa thuận nhưng không được vượt quá khung giá phát điện đã được phê
duyệt.
Giá mua bán điện giao ngay được hình thành theo thời điểm giao dịch trên thị trường điện lực.
Phí điều tiết hoạt động điện lực là khoản thu để bù đắp chi phí cho công
tác điều tiết các hoạt động điện lực, do Chính phủ quy định mức thu,
chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí điều tiết hoạt động điện lực .
Nhất trí để Nhà nước quy định khung giá đối với mức giá bán lẻ điện bình quân
Thẩm tra dự án luật này, Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội đánh giá, việc
sửa đổi Luật điện lực hiện hành phù hợp với quan điểm đẩy mạnh phát
triển hạ tầng cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng
yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; cơ bản thể chế hóa được
đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước mà đã được
khẳng định trong nhiều Văn kiện quan trọng.
Về cơ bản, nội dung Dự thảo Luật đã bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp
luật Việt Nam và cam kết quốc tế. Tuy nhiên, có một số quy định trong
Dự thảo Luật cần được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và chỉnh lý cho thống
nhất với quy định của pháp luật hiện hành như Pháp lệnh phí và lệ phí,
Pháp lệnh giá, Luật thanh tra... Đồng thời, cần tham khảo các quy định
có liên quan trong một số dự thảo luật đang được chuẩn bị trình Quốc hội
khóa XIII thông qua trong kỳ họp thứ 3, đặc biệt là Dự thảo Luật giá.
Đáng chú ý, với các quy định về giá điện, Ủy ban tán thành với Tờ trình
của Chính phủ cho rằng trong thời gian vừa qua, giá điện chưa được tính
đúng, tính đủ các chi phí sản xuất, kinh doanh và lợi nhuận hợp lý, do
đó chưa thu hút, đa dạng hóa các nguồn đầu tư cho sản xuất, truyền tải,
phân phối điện, đồng thời chưa tạo động lực cho việc sử dụng điện tiết
kiệm, hiệu quả, ứng dụng công nghệ sản xuất sử dụng ít điện năng. Do
vậy, việc dự thảo luật quy định “giá bán điện thực hiện theo cơ chế thị
trường có sự điều tiết của Nhà nước” là phù hợp với chủ trương chuyển
đổi cơ chế quản lý, điều hành lĩnh vực điện lực theo cơ chế thị trường,
vừa bảo đảm cho giá bán điện được điều chỉnh linh hoạt theo tín hiệu thị
trường, mà vẫn giữ vai trò điều tiết của Nhà nước đối với giá bán điện -
loại hàng hóa đặc biệt, có ảnh hưởng trực tiếp rất lớn đến phát triển
kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng và đời sống nhân dân cả nước, đồng
thời khuyến khích, đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư cho phát triển ngành
điện cũng như tạo động lực để thúc đẩy việc sử dụng điện tiết kiệm,
hiệu quả.
Tuy nhiên, để phù hợp với thực tiễn phát triển của ngành điện nước ta và
bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, Ủy ban KH,CN&MT đề
nghị Chính phủ cân nhắc, nghiên cứu thêm vấn đề thị trường điện cạnh
tranh; cụ thể hóa nội hàm khái niệm “có sự điều tiết của Nhà nước” và
chính sách của Nhà nước về giá điện. Chính sách của Nhà nước về giá điện
quy định trong Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật điện
lực phải phù hợp với quy định của Luật giá đang được Quốc hội xem xét,
thông qua tại kỳ họp này. Theo đó, Nhà nước định giá cụ thể đối với giá
truyền tải điện, giá dịch vụ phụ trợ hệ thống điện; định khung giá đối
với giá phát điện, bán buôn điện, mức giá bán lẻ điện bình quân.
Về giá bán lẻ điện, Ủy ban nhất trí để Nhà nước quy định khung giá đối
với mức giá bán lẻ điện bình quân cũng như quy định cơ chế điều chỉnh
giá. Theo đó, giá bán lẻ điện do đơn vị điện lực quyết định trên cơ sở
khung giá mức giá bán lẻ điện bình quân mà Nhà nước đã quy định.
Về căn cứ lập và điều chỉnh giá điện, Ủy ban nhất trí quy định: “Báo cáo
tài chính đã được kiểm toán hàng năm của đơn vị điện lực” là một trong
những căn cứ lập và điều chỉnh giá điện. Tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn
thảo rà soát, chỉnh lý các quy định này theo hướng làm rõ kiểm toán độc
lập hay kiểm toán nhà nước tham gia kiểm toán các đơn vị điện lực và sự
thống nhất với những quy định về định giá của Dự thảo Luật giá đang
được trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Về giá phát điện, truyền tải điện, phân phối điện và giá dịch vụ phụ trợ
hệ thống điện, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị cân nhắc việc quy định nhiều
loại giá và phí có thể làm tăng giá bán điện, đặc biệt thị trường điện
vẫn còn sự độc quyền của Nhà nước trong thời gian khá dài nữa. Đồng
thời, đề nghị Ban soạn thảo giải trình thêm về sự thay đổi từ phí thành
giá; xem xét tính đồng bộ của các quy định này với Dự thảo Luật giá và
sự cần thiết cập nhật Danh mục phí và lệ phí.
Về quy định phí điều tiết điện lực, Ủy ban KH,CN&MT cơ bản nhất trí
với hướng bổ sung quy định phí điều tiết hoạt động điện lực như trong Dự
thảo Luật. Tuy nhiên, trong các Luật này, Bộ Tài chính thường là cơ
quan chủ trì phối hợp với cơ quan chức năng chuyên ngành quy định hoặc
trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định chi tiết các nội dung liên
quan đến loại phí đó. Do vậy, đề nghị Ban soạn thảo làm rõ lý do giao
Chính phủ quy định phí điều tiết hoạt động điện lực.
Về giá bán lẻ điện ở nông thôn, miền núi, hải đảo, Ủy ban nhất trí quy
định: “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định trên nguyên tắc bù đắp đủ chi
phí, có lợi nhuận hợp lý cho đơn vị điện lực” nhưng cần xem xét, cân
nhắc thêm trường hợp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh không đủ nguồn lực để thực
hiện nguyên tắc này; trường hợp người dân phải mua điện với giá rất
cao, chất lượng điện chưa đáp ứng yêu cầu…
Dự án Luật điện lực sửa đổi sẽ được các đại biểu thảo luận tại hội trường vào ngày 20/6 tới./.
• Theo Hanoimoi