Đây không chỉ là sự kiện đối ngoại quan trọng nhất của nhiệm kỳ Quốc hội khóa
XII và trong năm 2010, khi Quốc hội nước ta thực hiện nghĩa vụ của một thành
viên AIPA theo cơ chế luân phiên, mà còn là dịp để phát huy vai trò của Quốc hội
trong kênh hợp tác liên nghị viện ở khu vực Đông Nam Á. Đồng thời Đại hội đồng
AIPA-31 còn là sự biểu hiện sinh động của việc triển khai thực hiện đường lối
đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác, phát triển; chính sách rộng mở, đa
dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế của Đảng và Nhà nước ta, là dịp giới
thiệu với bạn bè quốc tế về đất nước, con người Việt Nam năng động, cởi mở và
thân thiện.
|
Chủ tịch Quốc hội Việt Nam, Chủ tịch
AIPA-31 Nguyễn Phú Trọng tiếp Trưởng đoàn các Đoàn Nghị viện thành viên,
quan sát viên đặc biệt AIPA, Tổng Thư ký AIPA. |
Cách đây 33 năm, vào ngày
2-9-1977, trước sự thay đổi của tình hình và nhất là đáp ứng mong muốn phát
triển mối quan hệ giao lưu, hợp tác trong khu vực mà khuôn khổ hợp tác liên nghị
viện giữa các quốc gia được hình thành với việc ra đời Tổ chức Liên nghị viện
Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (AIPO). Từ năm nước thành viên sáng lập ban đầu
là Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan, AIPO đã không ngừng
lớn mạnh với việc kết nạp thêm Việt Nam (1995), Lào (1997), Campuchia (1999) và
gần đây, tại Đại hội đồng AIPA-30 (2009) ở Thái Lan, Bruney đã trở thành thành
viên thứ 9 của tổ chức này, còn Mianma hiện vẫn là quan sát viên đặc biệt. Ngoài
ra, AIPO có quan hệ đối tác với nghị viện của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc,
Nga, Australia, New Zeland, Papua Niu-ghine, Canada và với Nghị viện châu Âu;
trở thành điểm kết nối nghị viện các nước Đông Nam Á, là kênh thông tin và diễn
đàn để nghị viện các nước cùng hợp tác, góp phần giải quyết các vấn đề hòa hình,
an ninh và phát triển trong khu vực. Thông qua các hoạt động của AIPO và AIPA,
nghị viện và nghị sĩ các nước trong khu vực ngày càng có điều kiện gặp gỡ, trao
đổi thông tin, kinh nghiệm hoạt động nghị viện, trở nên thân thiện và tin cậy
lẫn nhau.
Trong quá trình phát triển đi lên, AIPO cũng không ngừng tìm kiếm giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động, thiết thực phát huy vai trò của mình để đóng góp
ngày càng hiệu quả vào tiến trình hợp tác, liên kết khu vực. AIPO đã đổi tên
thành Hội đồng Liên nghị viện các quốc gia Đông Nam Á (AIPA) vào năm 2007 nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức này; đồng thời sửa đổi, bổ sung điều lệ
nhằm xác định rõ hơn nhiệm vụ, quyền hạn của Đại hội đồng để cơ quan này có thể
đưa ra các sáng kiến và quyết định về chính sách lập pháp chung; xác định rõ hơn
vai trò của Ban Chấp hành trong việc chuẩn bị các vấn đề trình ra Đại hội đồng;
kiện toàn tổ chức của Ban Thư ký AIPA với việc bổ nhiệm Tổng Thư ký nhiệm kỳ 3
năm và Ban Thư ký chuyên trách có trụ sở tại Giacácta để tổ chức thực hiện các
nhiệm vụ của AIPA được đồng bộ và chặt chẽ hơn. Thêm vào đó, AIPA còn tăng cường
việc giám sát thực hiện các nghị quyết đã được ban hành với việc định ra cơ chế
báo cáo định kỳ hằng năm về tình hình thực hiện nghị quyết lên Đại hội đồng
AIPA.
Thực tế cho thấy, sự ra đời và phát triển của AIPO nay là AIPA đã có những đóng
góp quan trọng vào việc thúc đẩy sự đoàn kết, hiểu biết, hợp tác và quan hệ gần
gũi giữa các nước trong khu vực cũng như nâng cao hình ảnh và uy tín của AIPA
trên trường quốc tế. Mục tiêu xây dựng Đông Nam Á thành một khu vực hòa bình, ổn
định và phát triển luôn là nhu cầu khách quan của các nước. Cùng với ASEAN, AIPA
đã phát huy vai trò của mình trong việc tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn
nhau giữa nhân dân các nước; hỗ trợ tích cực chính phủ các nước trong việc thực
hiện hiệu quả các hoạt động hợp tác liên quốc gia; khuyến khích giữ gìn bản sắc
dân tộc; hỗ trợ tăng cường năng lực hoạt động của nghị viện các nước thành viên.
Bên cạnh đó, trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị của thế giới có những
diễn biến phức tạp, AIPA đang cùng các nước trong khu vực quan tâm và hợp tác
ứng phó trước những thách thức lớn như giải quyết hậu quả của cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu và phát triển bền vững; vấn đề an ninh trong khu vực; thu hẹp
khoảng cách phát triển của các nước; bảo đảm môi trường bền vững, phòng chống
tội phạm xuyên quốc gia…
Để giải quyết được những vấn đề nêu trên, sự hợp tác chặt chẽ của nghị viện và
chính phủ các nước Đông Nam Á ngày càng có vai trò quan trọng. Về phần mình,
AIPA cần phát huy hơn nữa vai trò chủ động trong việc giải quyết các vấn đề của
khu vực; tăng cường tình đoàn kết; tích cực hơn nữa trong việc tạo khuôn khổ
pháp lý thích hợp cho việc triển khai thực hiện các sáng kiến liên kết nội khối,
nhất là hợp tác kinh tế trong ASEAN; ủng hộ và hỗ trợ hiệu quả hơn chính phủ các
nước với những giải pháp có tính khả thi cao nhằm thực hiện thành công những mục
tiêu mà ASEAN đã đề ra. Là tổ chức đại diện cho nhân dân các nước trong khu vực,
nghị viện các nước thành viên AIPA có vai trò quan trọng không thể thiếu trong
khuôn khổ cơ chế hợp tác chung của ASEAN để cùng nhau xây dựng thành công Cộng
đồng ASEAN vào năm 2015.
Thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa, Quốc hội
nước ta đã gia nhập AIPO vào năm 1995. Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử, đánh
dấu một bước phát triển mới trong quan hệ giữa Quốc hội nước ta với nghị viện
các nước trong khu vực. Là thành viên của AIPO và nay là AIPA, Quốc hội Việt Nam
luôn chủ động tham gia đầy đủ các kỳ Đại hội đồng, các phiên họp của các ủy ban
chuyên đề và các hoạt động khác của AIPO, tích cực triển khai thực hiện các
chương trình hành động và nghị quyết của AIPA. Quốc hội nước ta đã đưa ra nhiều
sáng kiến có giá trị nhằm củng cố sự đoàn kết và sức mạnh của AIPA, phản ánh mối
quan tâm chung của khu vực và thế giới; từ đó luôn nhận được sự ủng hộ và đánh
giá cao của các nước thành viên. Sự tham gia tích cực, chủ động và có trách
nhiệm của Quốc hội Việt Nam trong khuôn khổ AIPA còn được thể hiện qua việc
chúng ta đã đăng cai tổ chức thành công nhiều hoạt động của AIPO/AIPA và nhất là
hoàn thành tốt chức vụ Chủ tịch AIPO nhiệm kỳ 2001-2002 và tổ chức thành công
Đại hội đồng AIPO lần thứ 23 vào tháng 9-2002.
Tham gia tích cực vào các hoạt động của AIPO/AIPA, chúng ta cũng thu nhận được
nhiều kinh nghiệm bổ ích và lợi ích thiết thực. Trước hết, Quốc hội nước ta đã
góp phần thực hiện thành công chính sách đối ngoại rộng mở của đất nước trong
thời kỳ hội nhập, tạo môi trường chính trị thuận lợi cho việc triển khai thực
hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới của đất nước. AIPO/AIPA thực sự là diễn đàn
quan trọng để Việt Nam bày tỏ quan điểm, chính kiến của mình về các vấn đề mà
khu vực và quốc tế đang quan tâm, qua đó góp phần bảo vệ lợi ích của quốc gia.
Cơ chế hợp tác liên nghị viện của AIPA cũng góp phần tăng cường hữu nghị, sự
biểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa các đại biểu Quốc hội nước ta với các nghị sĩ
của các nước, cũng như giữa Việt Nam với các nước trong khu vực nói chung. Sự
tham gia của Quốc hội nước ta trong AIPA đã tạo ra cơ hội và có thêm điều kiện
để chúng ta chia sẻ, vận động và giải thích về những vấn đề có liên quan đến
Việt Nam, vượt qua những thành kiến, khác biệt về thể chế chính trị giữa các
nước để tạo ra thái độ thân thiện, cởi mở, hiểu biết và tin cậy lẫn nhau. Cũng
từ việc tham gia trực tiếp vào các hoạt động của AIPA mà các đại biểu Quốc hội
nước ta có thêm cơ hội trao đổi thông tin, kinh nghiệm xây dựng pháp luật, công
tác giám sát và hoạt động nghị viện, nâng cao kiến thức, kỹ năng tổ chức các
hoạt động hợp tác quốc tế để hỗ trợ cho việc thực hiện nhiệm vụ đại biểu của
mình. Thông qua các hoạt động của AIPA, chúng ta còn có điều kiện góp phần quảng
bá hình ảnh của Việt Nam, giới thiệu những nét đặc sắc về đất nước, con người và
văn hóa Việt Nam với bạn bè các nước trong khu vực và trên thế giới.
Đảm đương vai trò Chủ tịch AIPA trong nhiệm kỳ 2009-2010 là thời điểm có ý nghĩa
quan trọng trong sự phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á. Đây là năm
bản lề đối với Hiệp hội khi hiến chương ASEAN có hiệu lực vào cuối năm 2008 đã
xác định mục tiêu phát triển trong giai đoạn mới của khu vực là xây dựng một
cộng đồng ASEAN dựa trên ba trụ cột là Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN, Cộng
đồng Kinh tế ASEAN và Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN vào năm 2015. Quốc hội
nước ta đã đăng cai tổ chức thành công nhiều hoạt động trong nhiệm kỳ 2009-2010
như Hội nghị chuyên đề của AIPA về vai trò của nữ nghị sĩ trong quy trình lập
pháp (12-2009); bổ nhiệm Tổng Thư ký mới của AIPA (2-2010); Hội nghị về hậu
khủng hoảng kinh tế - tài chính và phát triển bền vững (3-2010), về phòng chống
hiểm họa ma túy (4-2010); và vào đầu tháng 9-2010 này, Quốc hội nước ta đã tham
dự Hội nghị tham vấn Chủ tịch Quốc hội các nước G20 tại Canada đại diện cho AIPA
nói lên tiếng nói của nhân dân và nghị viện trong khu vực về những vấn đề lớn
của thế giới. Đặc biệt, theo sáng kiến của chúng ta, lần đầu tiên đã diễn ra
cuộc họp chính thức giữa lãnh đạo nghị viện AIPA với những người đứng đầu chính
phủ các nước ASEAN trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 16 tại Việt
Nam vào tháng 4-2010. Sự kiện này đánh dấu một bước phát triển quan trọng để
phối hợp tốt hơn giữa AIPA và ASEAN trong việc giải quyết các vấn đề của khu vực
và quốc tế. Đây chắc chắn sẽ là một trong những nội dung quan trọng của Đại hội
đồng AIPA lần thứ 31 với mục tiêu nhằm xác định những giải pháp, hình thức cụ
thể để tăng cường mối quan hệ giữa hai tổ chức này.
Với chủ đề “Đoàn kết các dân tộc vì sự phát triển bền vững của cộng đồng ASEAN”,
Đại hội đồng AIPA-31 lần này sẽ tập trung vào việc đối thoại về vấn đề hòa bình,
hợp tác, an ninh của khu vực, góp phần đưa Hiến chương ASEAN vào cuộc sống; xử
lý những vấn đề về an ninh phi truyền thống như khủng bố, tội phạm xuyên quốc
gia, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh đang có những tác động tiêu cực đến
các quốc gia thành viên; các vấn đề xã hội, bảo đảm quyền bình đẳng nam nữ,
quyền lợi trẻ em, bảo đảm và giữ gìn bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc; đưa ra các
nghị quyết thiết thực góp phần khắc phục hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính
toàn cầu; phát triển bền vững; tăng cường phối hợp giữa AIPA và ASEAN; củng cố
liên kết nội khối; tăng cường hợp tác với các đối tác quan sát viên của AIPA và
tiếp tục bàn các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của AIPA… Với việc chuẩn
bị tích cực, chu đáo về mọi mặt của nước chủ nhà, Đại hội đồng AIPA lần thứ 31
chắc chắn sẽ góp phần đưa hợp tác liên nghị viện trong khu vực lên tầm phát
triển mới.
Ngày khai mạc trọng thể Đại hội đồng AIPA-31 cũng chính là ngày kỷ niệm 15 năm
Quốc hội Việt Nam trở thành thành viên chính thức của AIPO/AIPA. Điều này cho
thấy chính sách đối ngoại nhất quán của Đảng và Nhà nước Việt Nam là ưu tiên
phát triển quan hệ với các nước trong khu vực đã được triển khai thực hiện thành
công, hiệu quả. Chủ trương đúng đắn đó đã làm cho Việt Nam ngày càng trở nên gần
gũi, tin cậy hơn đối với các nước ở Đông Nam Á; phản ánh mong muốn, nhu cầu hợp
tác và phát triển của chúng ta với nhân dân các nước ASEAN, phù hợp với xu thế
của thời đại.
Việc giữ chức Chủ tịch AIPA và đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA lần thứ 31 vào
đúng dịp nước ta đang chuẩn bị nhiều hoạt động chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng
Long - Hà Nội là một vinh dự của Quốc hội Việt Nam nói riêng và nhân dân Việt
Nam nói chung. Đặc biệt, với việc đồng thời giữ chức vụ Chủ tịch của ASEAN và
Chủ tịch của AIPA trong năm 2010 này, Việt Nam có điều kiện thuận lợi để góp
phần thúc đẩy sự gắn kết giữa AIPA và ASEAN. Chính vì vậy, chúng ta hoàn toàn có
cơ sở để hy vọng và tin tưởng rằng, Đại hội đồng AIPA lần thứ 31 sẽ được tổ chức
thành công, thảo luận và đề ra nhiều quyết sách có giá trị nhằm tăng cường hơn
nữa mối quan hệ giữa nghị viện các nước, giúp các nước tìm được tiếng nói chung
trong việc giải quyết các vấn đề hòa bình, an ninh, kinh tế, xã hội của khu vực
cũng như thế giới, đưa hợp tác nghị viện của khu vực lên một tầm phát triển mới,
góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Qua đó
AIPA-31 sẽ để lại dấu ấn với bạn bè quốc tế về một nước Việt Nam hòa bình, ổn
định; một nền văn hóa Việt Nam phong phú và đặc sắc; con người Việt Nam thân
thiện, hữu nghị; một Quốc hội Việt Nam năng động và đang đổi mới.