Nhà máy luyện đồng Lào Cai (thuộc Tổng công ty Than và Khoáng sản Việt Nam) nằm giữa khu công nghiệp Tằng Loỏng , nơi tập trung nhiều nhất các nhà máy lớn của tỉnh Lào Cai và là khu công nghiệp nhức nhối nhất về vấn đề môi trường. Nhà máy thành lập từ năm 2008, với ngành nghề kinh doanh chính là luyện và chế biến kim loại đồng, vàng, bạc, H2SO4…

Với dây chuyền được nhập về từ Trung Quốc, trong quá trình sàng lọc để lấy các kim loại có giá trị cao này, trung bình một tháng, công ty thải ra hơn 16 tấn xỉ (bao gồm axít, asen, kim loại nặng khác và một hàm lượng đồng (từ 1 - 2%) - gọi chung là chất thải nguy hại - PV). Như vậy, trong gần 2 năm qua, Công ty luyện đồng Lào Cai phát sinh ra hàng trăm tấn chất thải nguy hại. 

Điều đáng nói là số chất thải nguy hại này đã không được xử lý mà được giữ lại, bảo quản một cách hết sức sơ sài.

Có mặt tại hiện trường nhà máy vào một ngày giữa tháng 9/2010, PV VnMedia chứng kiến một cảnh hết sức “ấn tượng” khi hàng trăm tấn chất thải nguy hại được chất đống trên nền đất và được che đậy sơ sài bằng một tấm bạt. Bên cạnh đó, một bể chứa chất thải nguy hại, nói là được bảo quản nhưng thực ra cũng chỉ là được lát nền và xây một phần tường bao xung quanh nhưng vẫn để hở một khoảng lớn để ô tô lùi vào.

Chỉ nhìn bằng mắt thường cũng đủ thấy, khi gặp trời mưa, những chất này sẽ nhanh chóng hoà vào dòng nước để tràn ra môi trường. Đặc biệt, nhà máy này được xây dựng trên một khu đồi cao, xung quanh, phía dưới chân đồi là ruộng canh tác và nơi sinh sống của người dân. Thực tế, ngay trong khu vực nhà máy, nhiều rãnh nước có màu xanh sẫm của rỉ đồng vẫn thản nhiên "hiện diện".

Có cách xử lý nhưng… chưa xử lý!

Trao đổi với VnMedia, ông Vũ Ngọc Hoà, giám đốc công ty luyện đồng Lào Cai cho biết: Gọi là khu công nghiệp Tằng Loỏng, nhưng thực chất đây chỉ như là một cụm công nghiệp bởi không hề có cơ sở hạ tầng. Không có hệ thống xử lý hoặc thoát nước thải, càng không có khu xử lý chất thải rắn. Công ty cũng đã liên hệ nhưng chưa có đơn vị nào nhận xử lý chất thải nguy hại phát sinh trong quá trình sản xuất.

Những rãnh nước có màu hết sức "khả nghi" hiện diện trong khuôn viên nhà máy

Những thùng phuy chứa hoá chất vứt ngổn ngang

Ông Hoà cũng cho biết, do lúc đầu xây dựng nhà máy không được nghiên cứu đầy đủ, dự án không đề cập đến việc xử lý chất thải nguy hại, do đó nhà máy đành phải giữ chất thải nguy hại này lại để chờ xử lý. Nhưng chờ đến bao giờ thì chưa rõ, vì vấn đề quan trọng lại liên quan đến kinh phí. “Chắc chắn là sẽ có cách xử lý, nhưng vấn đề là lựa chọn cách nào và kinh phí ra sao” - ông Hoà nói.

Theo ông Hoà, trước mắt, ngay cả việc đơn giản là xây bể chứa và làm mái che với kinh phí không nhiều, nhưng nhà máy cũng chưa thể làm ngay do còn phải lập dự toán, xin phép tổng công ty Than và Khoáng sản (bởi nhà máy chỉ có nhiệm vụ là luyện đồng, còn các vấn đề khác thì không được quyền tự quyết). Trong khi đó thì lượng chất thải nguy hại cứ ngày một nhiều thêm.

Khói bụi chưa được xử lý toả ra mù mịt khuôn viên nhà máy

Vấn đề xử lý và các thủ tục đầu tư như thế nào là chuyện nội bộ của nhà máy và Tổng công ty Than và Khoáng sản, tuy nhiên, hàng ngày, môi trường xung quanh nhà máy Luyện đồng Lào Cai và sức khoẻ của người dân thì vẫn đang bị đe doạ. Khi được hỏi liệu có nguy cơ nào cho sức khỏe của người dân địa phương hay không thì ông Hòa trả lời rằng, vì nhà máy mới thành lập được 2 năm nên... chưa thấy ai bị làm sao!

Công ty luyện đồng Lào Cai với ống khói và nguy cơ phát tán bụi khí độc hại

Còn một điều cần phải nói thêm về môi trường của công ty luyện đồng Lào Cai, đó là ô nhiễm do khí thải của công ty. Khi PV có mặt tại nhà máy thì xuất hiện một hiện tượng là khói bụi toả ra mù mịt cả khu xưởng luyện đồng. Đáng lý ra, lượng khói bụi độc hại này phải được thu lại và xử lý, chỉ thải ra môi trường lượng khí đủ tiêu chuẩn phát thải. Hiện tượng này được giám đốc nhà máy giải thích là chỉ xuất hiện vào 30 phút sau khi bị mất điện. Chỉ có điều là chuyện mất điện ở đây lại xảy ra quá thường xuyên. Do vậy, lượng khí độc hại phát tán ra môi trường chắc chắn là không hề nhỏ.

Còn nhớ, chỉ trong vòng nửa năm qua, nhà máy này đã hai lần bị người dân sống trong khu vực phản ứng dữ dội. Lần đầu tiên, vào ngày 11/9/2009, công ty đã làm tràn axít ra ngoài khiến một lượng lớn cá của người dân bị chết. Tiếp đó, ngày 30/5/2010, công ty lại gây hoảng hốt cho người dân địa phương khi có lượng khí thải lớn bốc ra từ nhà máy, gây ra hiện tượng héo úa cây trồng và hoa mầu.

Trao đổi với VnMedia, ông Lưu Đức Cường, Phó phòng kiểm soát ô nhiễm (Chi cục BVMT Lào Cai) cho biết: Hiện tại, KCN Tằng Loỏng đang là điểm nóng về môi trường của tỉnh. Do không có khu xử lý chung, nên nhiều nhà máy hoạt động đã ảnh hưởng lớn đến môi trường. Việc này, Bộ TN&MT có chỉ đạo Tổng cục môi trường phối hợp với UBND tỉnh đánh giá sức chịu tải về môi trường trong khu vực rồi đưa ra phương án xử lý.

• Theo Tuệ Khanh (VnMedia)