Tuy nhiên, phiên thảo luận cho
thấy vẫn còn quá nhiều ý kiến chưa thống nhất với những quy định của dự luật,
nhất là đối với quy định về vai trò của viện kiểm sát nhân dân (VKSND) trong vụ
án dân sự.
 |
| Đại biểu Võ Thị Thuý Loan
(Tiền Giang) phát biểu góp ý dự án Luật Tố tụng dân sự. Ảnh: TTXVN |
Trở lại kiểm sát chung?
Theo tờ trình của TANDTC về dự án
luật thì VKSND có quyền tham dự phiên toà, phiên họp và có quyền phát biểu ý
kiến về việc tuân theo pháp luật của thẩm phán, hội đồng xét xử, của người tham
gia tố tụng, phát biểu khách quan về quan điểm giải quyết vụ việc dân sự vì VKS
tham gia tố tụng là đại diện cho quyền lợi của xã hội, không phải đại diện của
các bên đương sự, chỉ đưa ra quan điểm về áp dụng pháp luật và không nghiêng về
bên nào.
Đồng tình với quan điểm này, ĐB
Hà Công Long và nhiều ĐB khác bày tỏ sự tán thành với dự luật với quy định VKS
sẽ tham gia 100% các vụ án dân sự. Theo các ĐB này thì trước tình hình những vụ
án dân sự còn quá nhiều khiếu nại phức tạp như hiện nay thì việc VKS tham gia
vào vụ án là cần thiết để đảm bảo cho việc xét xử vụ án được kịp thời và đúng
pháp luật. Cũng theo các ĐB này thì VKS phải được phép tham gia từ khi thụ lý vụ
án cho đến phiên toà sơ thẩm. VKS phải thể hiện quan điểm của mình trên cơ sở
nghiên cứu đơn của đương sự, phát biểu của đương sự để đối chiếu với các quy
định của Bộ luật Dân sự cũng như các văn bản pháp luật khác, để xem xét đánh giá
phát biểu đó có đúng với pháp luật không và trước khi HĐXX nghị án, kiểm sát
viên phát biểu thì đương nhiên phải phát biểu những nội dung này. Các ĐB này lập
luận rằng nếu chỉ quy định VKS chỉ được phát biểu về việc tuân theo pháp luật tố
tụng của toà án sẽ không đảm bảo được yêu cầu đảm bảo vụ án xét xử đúng pháp
luật, bởi lẽ sự phát biểu, đánh giá của kiểm sát viên sẽ càng làm tăng thêm tính
khách quan để hội đồng xét xử nghiên cứu, cân nhắc, xem xét, quyết định trước
khi ra bản án.
Ai sẽ tranh luận với viện kiểm
sát?
Không đồng tình với luồng quan
điểm VKS tham gia vào tất cả quá trình tố tụng trong một vụ án dân sư, ĐB Võ Thị
Thúy Loan, Vi Thị Hương cùng nhiều ĐB khác cho rằng việc quy định kiểm sát viên
phát biểu trong cuộc tranh luận phiên toà có nghĩa VKS cũng là một chủ thể của
việc tranh luận. “Vậy việc VKS sẽ tranh luận với ai, tranh luận về vấn đề gì
trong vụ án dân sự, mà trong đó chỉ có quyền và lợi ích mang tính cá nhân. Hơn
nữa về trình tự phát biểu khi tranh luận tại phiên toà của kiểm sát viên hiện
nay thì Bộ luật Tố tụng dân sự hiện hành, kể cả dự thảo luật sửa đổi này cũng
vẫn còn quy định là sau khi những người tham gia tố tụng phát biểu tranh luận và
đối đáp xong, chủ tọa phiên toà đề nghị kiểm sát viên phát biểu ý kiến về việc
giải quyết vụ án. Thử hỏi còn ai được tranh luận với đại diện VKS? Tôi thiết
nghĩ việc tồn tại một điều luật quy định về phát biểu của kiểm sát viên như thế
là chưa phù hợp với việc tranh luận tại phiên toà dân sự” - ĐB Võ Thị Thúy Loan
lập luận.
Theo các ĐB thì quy định việc VKS
tham gia phiên toà như luật hiện hành là phù hợp mà không cần sửa điều này, bởi
lẽ bản chất của việc dân sự là cốt ở đôi bên và toà án chỉ như trung gian hoà
giải. Nay xuất hiện thêm VKS với việc xét hỏi, nhận định cả vào nội dung vụ án
thì chắc chắn sẽ có bên thiệt thòi, bên hưởng lợi từ ý kiến của kiểm sát viên và
điều này sẽ ảnh hưởng đến phán quyết của Toà án.
ĐB Vi Thị Hương cũng khẳng định
việc kiểm sát viên tham gia phiên toà, phiên họp phát biểu ý kiến về việc giải
quyết vụ án là trái với nguyên tắc bảo đảm quyền tranh luận của đương sự và
nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự. Bởi lẽ trong quá trình
giải quyết vụ án dân sự, các đương sự có quyền chấm dứt, thay đổi các yêu cầu
của mình hoặc thỏa thuận với nhau một cách tự nguyện, không trái pháp luật và
đạo đức xã hội. Đây là 2 nguyên tắc xuyên suốt trong quá trình giải quyết vụ án.
Nguyên tắc này đảm bảo cho các đương sự có quyền thỏa thuận với nhau và toà án
là người đứng giữa tôn trọng quyền thỏa thuận của các đương sự, bởi việc dân sự
là cốt ở đôi bên vì vậy việc VKS tham gia tố tụng là không cần thiết và là bước
lùi của luật pháp.
Các ĐB cũng cho rằng lý do để đưa
ra sửa đổi điều này là vì có ý kiến cho rằng việc hạn chế tham gia phiên toà của
VKS là một trong những nguyên nhân dẫn đến một số vụ án dân sự giải quyết thiếu
khách quan, không bảo vệ kịp thời tài sản của Nhà nước, của công dân. Nhưng đánh
giá này chưa đủ sức thuyết phục bởi tờ trình chưa chứng minh được rõ ràng bằng
con số cụ thể là có bao nhiêu vụ án dân sự do không có sự tham gia của VKS nên
dẫn đến việc toà án xét xử thiếu khách quan?
Duy nhất một vấn đề được các ĐB
thống nhất cao đó là cần phải có cơ chế xem xét lại bản án GĐ thẩm, tái thẩm đã
có hiệu lực pháp luật, hết thời hiệu khiếu nại nhưng vẫn phát hiện oan sai để
đảm bảo sự công bằng cho người dân.
|
“Nhiều đại biểu nói rằng
toà án là biểu hiện của công lý, là biểu hiện của chế độ chúng ta. Vậy
bây giờ công lý là gì? Công lý là bây giờ là sự thật khách quan, là
quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp và phải được bảo
vệ, được bảo đảm. Nhưng bây giờ chúng ta thấy rõ ràng một vụ án nào đó
mặc dù là rất ít, dù là Hội đồng thẩm phán TANDTC xét xử rồi, nhưng dư
luận không đồng tình, các cơ quan giám sát, các cơ quan có trách nhiệm,
công dân nói đó là oan. Bản thân Hội đồng thẩm phán TANDTC, bản thân
Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC cũng thừa nhận đó là oan, vậy bây
giờ bảo công lý được xác lập ở chỗ nào? Rõ ràng công lý chưa được xác
lập, chưa được bảo vệ mà chúng ta rất đồng tình là có oan, có sai thì
phải sửa, nhưng bây giờ chúng ta chưa có cơ chế, lần này Quốc hội đã đưa
ra bàn về một cơ chế để xử lý vấn đề đó” – Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu
phát biểu kết luận tại phiên thảo luận cuối cùng kỳ họp thứ tám QH khóa
XII về dự án Luật Tố tụng dân sự.
S.Đà
“Đa số ý kiến của Ủy ban
Tư pháp cho rằng cần phân biệt hai loại phiên toà, phiên họp là phiên
toà, phiên họp sơ thẩm và phiên toà, phiên họp phúc thẩm, giám đốc thẩm,
tái thẩm nếu dự thảo luật quy định tại phiên toà, phiên họp sơ thẩm kiểm
sát viên phát biểu quan điểm về việc giải quyết vụ việc dân sự là không
phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của VKS, vì theo quy định của pháp luật,
VKS có chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của người tiến hành
tố tụng, người tham gia tố tụng và kiểm sát các bản án, quyết định của
toà án. Theo đó, kiểm sát viên tham gia các phiên toà, phiên họp để thực
hiện nhiệm vụ kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử
của toà án từ khi lập hồ sơ, thu thập chứng cứ, bảo đảm quyền bình đẳng,
quyền tranh luận của các bên đương sự, người có quyền, lợi ích liên quan
và kiểm sát bản án, quyết định của toà án sau khi đã được toà án tuyên
xử hoặc ra quyết định. Vì vậy, tại phiên toà, phiên họp sơ thẩm nếu kiểm
sát viên phát biểu quan điểm về việc giải quyết vụ án trong khi theo
trình tự tố tụng lúc kiểm sát viên phát biểu ý kiến là lúc hội đồng xét
xử chưa tuyên án (hoặc ra quyết định) thì kiểm sát viên không thể biết
được nội dung bản án, quyết định của toà án để thực hiện nhiệm vụ kiểm
sát.
Do đó, tại phiên toà,
phiên họp sơ thẩm kiểm sát viên chỉ có thể phát biểu quan điểm về việc
tuân theo pháp luật của thẩm phán, hội đồng xét xử và những người tham
gia tố tụng. Còn đối với các phiên toà, phiên họp phúc thẩm, giám đốc
thẩm, tái thẩm, kiểm sát viên tham dự phiên toà, phiên họp ngoài việc
phát biểu ý kiến về việc tuân theo pháp luật của thẩm phán, hội đồng xét
xử và những người tham gia tố tụng thì còn có quyền phát biểu quan điểm
của VKS về việc giải quyết vụ việc dân sự để thực hiện nhiệm vụ kiểm sát
bản án, quyết định của toà án, bảo vệ kháng nghị trong trường hợp viện
trưởng VKS có kháng nghị. Quy định như vậy vừa bảo đảm thực hiện đúng
chức năng, nhiệm vụ của VKS trong tố tụng dân sự, vừa bảo vệ được quyền
và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự phù hợp với từng giai đoạn tố
tụng” – Báo cáo giám sát của UBTP của QH về dự án Luật Tố tụng dân sự
(sửa đổi).
S.Đà
|