Trong dịp kỷ niệm 40 năm Ngày giải
phóng Quảng Trị (1972-2012), tôi đã tìm gặp những người chỉ huy của các
đơn vị tác chiến trên chiến trường bảo vệ Thành cổ năm 1972 để hiểu thêm
về vai trò và những đóng góp có tính quyết định của họ vào chiến công
chung và để hiểu sâu hơn về cội nguồn sức mạnh Việt Nam.
Các chiến sĩ quân giải phóng chiến đấu anh dũng ở Thành cổ Quảng Trị. Ảnh: Tư Liệu
Đó là Anh hùng LLVTND Vũ Trung Thướng -
người chỉ huy chốt giữ ngã ba Long Hưng, bảo vệ vòng ngoài cho Thành cổ
Quảng Trị và Anh hùng LLVTND Trần Minh Vân - người ở dưới hầm dinh tỉnh
trưởng ngụy để chỉ huy chốt giữ Thành cổ Quảng Trị.
Vũ Trung Thướng nhập ngũ năm 1961 vào Sư đoàn Quân tiên phong, sau đó
không lâu ông được đi học tại Trường Sĩ quan Pháo binh. Ra trường, ông
về công tác tại Tiểu đoàn 13, Quân khu Hữu ngạn; năm 1966, về Đại đoàn
Đồng bằng, tham gia chiến trường Quảng Trị. Trận chiến đấu kéo dài 81
ngày đêm bảo vệ Thành cổ năm 1972, Vũ Trung Thướng đang đảm nhiệm chức
vụ Chính trị viên Đại đội 5, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 48, Sư đoàn 320B.
Ông kể lại: "Đại đội tôi được cấp trên giao phải chốt chặt tại ngã ba
Long Hưng, một địa điểm cách Thành cổ gần 1km về phía nam. Chốt chặt có
nghĩa là phải đánh địch từ xa, tạo điều kiện cho các đơn vị khác tiêu
diệt địch. Đây là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn và nguy hiểm, nhưng phải
bằng mọi cách để hoàn thành nhiệm vụ". Đảng ủy Trung đoàn 48 đã ra nghị
quyết nêu cao quyết tâm sắt đá: "Quang Sơn còn, Quảng Trị còn" ("Quang
Sơn" là phiên hiệu của Trung đoàn 48). Cụ thể hóa nghị quyết của Đảng ủy
Trung đoàn 48, Thiếu úy Vũ Trung Thướng đã truyền đạt cho anh em đồng
đội tư tưởng tiến công: "Còn người còn trận địa. Còn người còn tiến
công. Quyết không cho địch bước qua ngã ba Long Hưng". "Nằm trong chốt
thì không giữ nổi, phải tổ chức xuất kích đánh địch thì mới giữ được
chốt. Phòng ngự là phòng ngự tiến công. Lúc địch lùi là mình tiến, bám
thắt lưng địch mà đánh", ông hồi tưởng. Xét về tương quan lực lượng giữa
Đại đội 5 với địch, phải nói là quá chênh lệch: theo quy chuẩn, một đại
đội phải có trên 100 người nhưng do trải qua các trận đánh, từ ngày
18-7 đến 28-7-1972, Đại đội 5 chỉ còn có 17 tay súng, trong khi đó địch
huy động cả tiểu đoàn cùng xe tăng tấn công ta. Thế nhưng, với quyết tâm
chốt giữ bằng được ngã ba Long Hưng, Đại đội 5 đã đánh lui được một
tiểu đoàn địch tăng cường. Đúng một ngày trước khi Hội nghị Pari về Việt
Nam được mở lại, ngày 12-7-1972, địch tập trung đánh mạnh, Đại đội 5 đã
tiêu diệt hơn 100 tên địch, diệt 5 xe tăng, 3 chiếc xe tăng khác phải
bỏ chạy. Trong suốt quá trình chiến đấu từ đầu tháng 7-1972 đến ngày
18-7-1972, đại đội 5 đã diệt hơn 400 tên địch. Tiểu đoàn địch ở Long
Hưng bị đánh bại, mất sức chiến đấu, địch phải thay thế tiểu đoàn khác…
Và cũng trong trận chiến ác liệt này, Anh hùng LLVTND Vũ Trung Thướng đã
bắn 6 quả B40 tiêu diệt một đại đội địch lên cắm cờ. Chiếc áo sơ mi
được ông mặc trong suốt 81 ngày chiến đấu đang được trưng bày tại Bảo
tàng Lịch sử quân sự, là hiện vật giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ
hôm nay và mai sau.
Trong khi Thiếu úy Vũ Trung Thướng chỉ huy đánh địch từ xa, ở vòng
ngoài, Thiếu tá Trần Minh Vân, Trung đoàn phó Trung đoàn 48, Sư đoàn
320B nhận nhiệm vụ trực tiếp chỉ huy chốt giữ Thành cổ Quảng Trị và tăng
cường các lực lượng để bảo vệ thành. Hầm chỉ huy của ông nằm sâu dưới
chân móng của dinh tỉnh trưởng ngụy. Nhiệm vụ của người chỉ huy là phải
bao quát được tất cả các trận địa, mỗi trận địa là một căn cứ vững chắc
cả về lực lượng, số quân và tinh thần chiến đấu. Bám trụ cùng Thành cổ,
Thiếu tá Trần Minh Vân đã trực tiếp chỉ huy 10 tiểu đoàn chiến đấu.
Trong số các trận đánh của 81 ngày đêm kiên cường bảo vệ Thành cổ, ông
nhắc nhiều về 4 trận đánh: "Trận ngày 14-7, khoảng một trung đội địch từ
góc Trí Bưu kéo lên định cắm cờ, bị ta phát hiện, đánh trả, chúng bỏ
chạy. Sau đó, ngày 26-7, chúng tổ chức cắm cờ ở Trâm Lý, ta dùng pháo
mặt trận bắn dập, đập tan mưu đồ tạo "chiến thắng giả" để tuyên truyền
của địch. Trận ngày 5-8, địch đổ quân dù từ trực thăng xuống bãi tha ma,
phía nam chợ Sãi, gồm 2 tiểu đoàn. Quân ta dùng hỏa lực cối và pháo dập
địch, dồn địch vào bãi tha ma, tiêu diệt hơn một đại đội địch, không
cho chúng triển khai lực lượng. Trận ngày 20-8, địch từ Trí Bưu gồm hơn
một tiểu đoàn kéo lên đánh vào thành ở phía đông, ta huy động 3 tiểu
đoàn đánh trả. Trận này ta diệt khoảng 80 tên địch, số còn lại phải tháo
chạy". Trên chiến trường Quảng Trị, Anh hùng Trần Minh Vân đã tham gia
chiến đấu trên 300 trận đánh, lập nhiều chiến công oanh liệt, bị thương
14 lần…
Những chiến công của Vũ Trung Thướng, Trần Minh Vân đã được Nhà nước ghi
nhận và phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Trung đoàn 48 được tuyên
dương Anh hùng, được tặng 16 chữ vàng: "Tấn công dũng mãnh, phòng ngự
kiên cường, đánh thắng giòn giã, lập công xuất sắc", được mang tên gọi
Trung đoàn Thạch Hãn - (tên của "dòng sông hoa lửa"). Đại tá, Anh hùng
LLVTND Vũ Trung Thướng chia sẻ: "Những đồng đội của chúng tôi có tên
tuổi mà trở thành vô danh. Các anh nằm xuống cho chúng tôi còn sống đến
ngày hôm nay. Chính các anh, tất cả những người đã chiến đấu ở Quảng
Trị, đã nằm lại Quảng Trị đều xứng đáng danh hiệu Anh hùng"./.
• Theo Hanoimoi