Nỗi lo tuyển sinh nghề
Theo
thống kê của Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Giáo dục và Đào tạo)) ngày
càng nhiều học sinh tốt nghiệp Trung học cơ sở (THCS) lựa chọn học tiếp
trung học phổ thông (THPT) và nhóm này đang chiếm đa số. Tuy nhiên, trên
thực tế, nhiều học sinh do hoàn cảnh gia đình hoặc năng lực không phù
hợp đã bỏ học khi chưa hoàn thành bậc THPT. Tính riêng năm học
2011-2012, sau khi tốt nghiệp bậc học THCS chỉ có gần 1,9% học sinh vào
Trung cấp chuyên nghiệp (TCCN), 4% đi học nghề và gần 14% tham gia vào
thị trường lao động mà không được đào tạo về nghề nghiệp.
Học
sinh ở bậc THPT sau khi tốt nghiệp thì đều có xu hướng thi vào các
trường ĐH-CĐ chứ không lựa chọn học nghề hay TCCN. Theo kết quả Khảo sát
về phân luồng học sinh sau THPT của Viện Khoa học giáo dục Việt Nam năm
2011 cho thấy có 97,7% học sinh của các trường THPT trên 10 tỉnh, thành
phố đại diện cho ba vùng Bắc, Trung, Nam cho biết sẽ thi vào ĐH.
Ông
Dương Đức Lân – Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề cũng thừa nhận, quy
mô và chất lượng tuyển sinh học nghề ngày càng tăng, trên 80% học viên
tốt nghiệp trung cấp nghề, cao đẳng nghề có việc làm ngay sau khi tốt
nghiệp, trong đó nhiều nghề đạt trên 90%. Thế nhưng công tác tuyển sinh
tại các trường nghề luôn gặp khó khăn.
Phân
tích những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, ông Lân cho rằng nguyên
nhân chính là do công tác phân luồng hiện nay chưa được triển khai tốt.
Dù Chỉ thị số 10-CT/TW của Bộ Chính trị về phổ cập giáo dục mầm non cho
trẻ 5 tuổi, củng cố kết quả giáo dục phổ cập giáo dục tiểu học và trung
học cơ sở, tăng cường phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và xóa mù
chữ cho người lớn đã quy định "phấn đấu có ít nhất 30% học sinh sau khi
tốt nghiệp trung học cơ sở đi học nghề", tuy nhiên việc triển khai chỉ
thị ở các địa phương còn rất chậm. Hiện nay, số học sinh tốt nghiệp
trung học cơ sở vào học nghề chỉ chiếm 5-7%, khoảng cách còn rất xa so
với yêu cầu chỉ thị đặt ra.
Mặt
khác, tâm lý "sính" bằng cấp, tìm mọi cách để con em mình vào đại học
vẫn là phổ biến. Nhiều gia đình và học sinh không lượng sức học của bản
thân, điều kiện kinh tế gia đình để tìm con đường học nghề từ sớm. Trong
khi đó, các thông tin tuyên truyền, tư vấn và hướng nghiệp về dạy nghề
còn yếu, chưa làm cho xã hội, nhất là học sinh phổ thông, thanh niên
hiểu đúng và lựa chọn học nghề. Mặt khác, các trường ĐH, CĐ được mở ra
quá nhiều, điểm trúng tuyển thấp, chỉ tiêu tuyển ngày càng tăng đã thu
hút phần lớn học sinh vào học ĐH, CĐ...
Ông
Nguyễn Đức Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Kinh doanh và Công
nghệ Hà Nội (Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) cũng nhận định,
cái khó hiện nay là tư duy của bố, mẹ vẫn chưa định hướng cho con học
xong trung học cơ sở, trung học phổ thông sẽ theo học nghề mà phải vào
học đại học. Cho con đi học nghề thì khát vọng của gia đình chưa thỏa
mãn. Một vấn đề nữa là hiện nay, giáo dục chưa có nhiều chính sách định
hướng cho người học theo kiểu năng lực đến đâu thì học nghề, đến đâu thì
học hàn lâm...
Đẩy mạnh phân luồng học sinh
Chiến
lược phát triển nguồn nhân lực đến năm 2020 đặt mục tiêu 70%-80% lao
động phải qua đào tạo nghề chứ không phải là học đại học. Vì vậy, muốn
có cơ cấu lao động hợp lý thì phải động viên người dân đi học nghề. Để
giải bài toán tuyển sinh nghề, các nhà quản lý nhấn mạnh giải pháp quan
trọng là cần đẩy mạnh và đổi mới công tác hướng nghiệp, phân luồng học
sinh sau THCS và THPT. Đây là một nhiệm vụ cấp bách cần làm ngay để đáp
ứng nhu cầu phát triển của đất nước và địa phương trong thời gian tới.
Chính phủ cũng đã giao Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), Bộ Lao động -
Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) nghiên cứu, đề xuất chính sách
thực hiện phân luồng. Trong thời gian qua, 2 Bộ đã có nhiều cuộc gặp gỡ,
trao đổi để tìm kiếm các giải pháp; đồng thời, tổ chức các hội nghị
trong phạm vi hẹp để lắng nghe ý kiến các chuyên gia, ý kiến cơ quan
quản lý Trung ương và địa phương để đề xuất ý tưởng trước khi dự thảo
các chính sách, trình Chính phủ xem xét, quyết định ban hành. Tuy nhiên,
bên cạnh việc thay đổi chính sách cần thay đổi được nhận thức của cha,
mẹ học sinh và người học, cũng như nhận thức của các doanh nghiệp, các
đơn vị sử dụng lao động.
Riêng
trong năm 2014, với chỉ tiêu tuyển mới dạy nghề cho 1,785 triệu người,
ông Dương Đức Lân cho biết: Tổng cục Dạy nghề sẽ triển khai các bước
tiếp theo của việc đào tạo nghề trình độ cao; tiếp tục thực hiện đào tạo
nghề cho lao động nông thôn và nhiều công việc khác như tuyển sinh; vận
động, tuyên truyền, hướng nghiệp tuyển sinh để vào các trình độ cao
đẳng nghề, trung cấp nghề. Tổng cục Dạy nghề dự kiến đồng hành với Cục
Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), các Sở LĐ-TB&XH, các trường sẽ tổ chức
ngày hội dạy nghề hướng nghiệp, tuyên truyền các em học sinh...
Đặc
biệt, trong năm 2014, Việt Nam đăng cai tổ chức Hội thi tay nghề ASEAN.
Công tác chuẩn bị cho Hội thi Tay nghề Quốc gia 2014 và Hội thi ASEAN
đang được đơn vị tập trung chuẩn bị…. Ông Lân cho rằng đây là dịp thuận
lợi để tuyên truyền, hướng nghiệp cho học sinh khi lựa chọn con đường
học nghề./.
• Theo CPV