Thứ trưởng Đào Việt Trung cho
biết đây là sự kiện có nhiều điểm đặc biệt bởi: Đây sẽ là Hội nghị Cấp cao cuối
cùng của ASEAN trong năm, là dịp để Lãnh đạo ASEAN kiểm điểm lại những kết quả
hợp tác trong năm qua, đồng thời đề ra phương hướng và trọng tâm ưu tiên cho năm
tiếp theo nhằm thúc đẩy hợp tác ASEAN cũng như tăng cường quan hệ giữa ASEAN với
các đối tác.
Đây cũng là dịp duy nhất trong
năm lãnh đạo ASEAN tiến hành tiếp xúc cấp cao với hầu hết các bên Đối tác của
ASEAN là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nga, Australia, New Zealand và
Tổng thư ký LHQ. Đặc biệt, Hội nghị lần này sẽ có sự hiện diện của Ngoại trưởng
Nga và Mỹ với tư cách khách mời của Chủ tịch Hội nghị Cấp cao Đông Á.
Bên cạnh việc trao đổi các vấn đề
khu vực và quốc tế cùng quan tâm, các nhà lãnh đạo ASEAN và các đối tác sẽ tập
trung đánh giá lại những kết quả hợp tác ASEAN đã đạt được trên những mặt chính
trong năm qua, trên cơ sở đó, đề ra định hướng cho năm tiếp theo theo ba hướng
Xây dựng Cộng đồng và triển khai Hiến chương ASEAN; quan hệ đối ngoại và vai trò
trung tâm của ASEAN và Phát triển bền vững và ứng phó với những thách thức toàn
cầu.
Tại Hội nghị lần này, ngoài việc
thông qua “Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN”, sẽ có hai văn kiện quan trọng do
Việt Nam cũng sẽ được thông qua là “Tuyên bố về Phát triển nguồn nhân lực và các
kỹ năng cho Phục hồi Kinh tế và Tăng trưởng bền vững” và “Tuyên bố Hà Nội về
Tăng cường Phúc lợi và Phát triển Phụ nữ và Trẻ em”.
Ngoài ra có một số văn kiện quan
trọng giữa ASEAN và các nước đối tác sẽ được thông qua như: “Tuyên bố của các
Nhà Lãnh đạo ASEAN-Trung Quốc về Phát triển Bền vững”, “Tuyên bố chung ASEAN-Hàn
Quốc về Đối tác Chiến lược vì Hòa bình và Thịnh vượng”, và “Tuyên bố Hà Nội về
Kỷ niệm 5 năm Cấp cao Đông Á”.
Sau phần thông báo các nội dung
chính và công tác chuẩn bị đã được hoàn tất của nước Chủ nhà Việt Nam cho Hội
nghị Cấp cao ASEAN 17 và các hội nghị cấp cao liên quan, Trưởng đoàn quan chức
cấp cao Việt Nam tại ASEAN (trưởng SOM) Phạm Quang Vinh đã trả lời một số câu
hỏi của các phóng viên nước ngoài và Việt Nam chung quanh sự kiện này.
Trả lời câu hỏi của phóng viên
AFP về vấn đề biển Đông và vấn đề căng thẳng trong quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản
có được đưa ra bàn thảo hay không, Trưởng SOM Phạm Quang Vinh khẳng định đối với
khu vực ASEAN và Đông Bắc Á, hòa bình, ổn định và hợp tác là rất quan trọng đối
với quá trình hợp tác, xây dựng cộng đồng và liên kết ở đây. Bởi vậy, tất cả
những câu chuyện đều trong mũ chung là hòa bình ổn định và hợp tác ở khu vực.
Các nước liên quan sẽ có thể trao đổi với nhau theo cách thức hoà bình, hợp tác
để bảo đảm thúc đẩy môi trường hòa bình ổn định, xây dựng lòng tin.
Về vấn đề báo Đất Việt nêu ra là
việc mời ngoại trưởng Nga, Mỹ đến dự lần này ảnh hưởng thế nào đến Cấp cao Đông
Á, và vai trò của ASEAN cũng như trong cấu trúc định hình thì Việt Nam có sáng
kiến gì để giữ vai trò trung tâm của ASEAN, Trưởng SOM Phạm Quang Vinh đã nhắc
lại sự đồng thuận của các nước ASEAN tại Hội nghị cấp cao 16 tại Hà Nội là mong
muốn thúc đẩy quan hệ cao hơn, cam kết sâu rộng hơn của Nga và Mỹ trong hợp tác
ở Đông Á, trong đó có Cấp cao Đông Á.
Để duy trì được vai trò trung tâm
của ASEAN khi có sự tham gia của Nga và Mỹ vào Cấp cao Đông Á, Trưởng SOM Vinh
nhấn mạnh: “từ Tuyên bố Kuala Lumpur thành lập Cấp cao Đông Á 2005, các nước đến
nay đều tôn trọng nguyên tắc và thủ tục đó. Các nước đều ủng hộ ASEAN giữa vai
trò trung tâm. ASEAN sẽ làm chủ tịch, chủ động điều phối các vấn đề liên quan
đến Cấp cao Đông Á. Đồng thời ASEAN phối hợp với đối tác trong Cấp cao Đông Á sẽ
định ra các chủ đề, chương trình nghị sự, cũng như các lĩnh vực ưu tiên…”
Về khía cạnh ASEAN, Trưởng SOM
Phạm Quang Vinh đánh giá: “Bản thân ASEAN muốn làm tốt và làm hiệu quả vai trò
trung tâm của mình thì phải vươn lên rất nhiều. Khi Nga, Mỹ chính thức tham gia
Cấp cao Đông Á thì cũng sẽ đóng góp thêm một tiếng nói chung vào nỗ lực chung
vào trong mục tiêu vì hòa bình, ổn định và hợp tác thịnh vượng của khu vực. Và
đồng thời, ASEAN thấy rằng khi Nga, Mỹ bày tỏ nguyện vọng một cách chính thức và
rất mong muốn đóng góp vào mục tiêu chung này, thì ASEAN sẵn sàng mời.
Trong quá trình đó, với những kỳ
vọng đó, ASEAN phải chủ động đề xuất các sáng kiến, đẩy mạnh các nỗ lực thúc đẩy
đối thoại xây dựng lòng tin và chung tay hợp tác. Đây chính là vấn đề mà ASEAN
sẽ giữ được vai trò trung tâm. Nhìn lại kết quả 1 năm nay, thực sự ASEAN cùng
với Chủ tịch ASEAN đã tăng cường đối thoại, trao đổi sâu rộng về những lĩnh vực
ưu tiên và tập trung vào những lĩnh vực ưu tiên, thúc đẩy văn hóa thực thi.”