Trong 6 tháng đầu năm 2010, tại trụ sở của Trung ương Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ NTD VN (Vinastas) đã tiếp nhận gần 500 hồ sơ khiếu nại của NTD. Tại văn phòng phía nam của Vinastas từ đầu năm đến nay đã tiếp nhận được hơn 476 trường hợp phản ánh. Số vụ khiếu nại của NTD liên tục tăng hằng năm. Nhưng thực tế, số vụ vi phạm của DN sản xuất, kinh doanh bị phát hiện còn vượt xa so với số vụ khiếu nại của NTD. Để chứng minh cho tình trạng này, khảo sát của Vinastas cho thấy có tới 62% số NTD mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Tuy nhiên, số người khiếu nại ít hơn nhiều so với thực tế bị thiệt hại. Nguyên nhân chính là do NTD có tâm lý ngại va chạm, sợ phiền hà hoặc mất thời gian và không biết việc khiếu nại có đem lại kết quả hay không... Những yếu tố đó khiến nhiều NTD bỏ qua những vi phạm của nhà sản xuất, kinh doanh mặc dù quyền lợi của mình bị xâm hại.

Từ tháng 4 – 9.2010, nhiều chương trình khuyến mãi ở cả Hà Nội và TPHCM bị NTD than phiền về chất lượng, giá cả các mặt hàng khuyến mãi, nhưng suốt thời gian này, văn phòng phía nam của Vinastas không nhận được khiếu nại nào của NTD, còn tại Hà Nội - văn phòng trụ sở chính của Vinastas - cũng chỉ nhận được phản ánh của một vài NTD về các chương trình khuyến mãi.

Bảo vệ người tiêu dùng còn bị hạn chế

Mặc dù hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD ngày càng hoàn thiện hơn cùng sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, sự lên tiếng của dư luận xã hội và trình độ của NTD ngày càng được nâng lên, nhưng trên thực tế, việc bảo vệ quyền lợi của NTD vẫn còn bị hạn chế.

Theo ông Nguyễn Nam Vinh - Chủ nhiệm văn phòng phía nam (Vinastas): “Hệ thống pháp luật về bảo vệ NTD tuy đã hoàn thiện hơn, nhưng nhiều quy định chưa thật cụ thể, rõ ràng – đây chính là kẽ hở để không ít DN lợi dụng lách luật, từ chối giải quyết quyền lợi cho NTD, khiến công tác giải quyết khiếu nại gặp không ít khó khăn. Bên cạnh đó, nhiều vụ vi phạm quyền lợi NTD xảy ra nhưng việc xử lý chưa thật thoả đáng đã tạo ra tâm lý trong một bộ phận NTD là chưa mặn mà khi đến khiếu nại với hội”. Bà Đào Thị Cúc – chuyên viên văn phòng phía nam (Vinastas) - nói: “Hiện nay, NTD có thể đánh giá chất lượng sản phẩm qua cảm quan và điều này thường không được các DN công nhận. Do đó, các kết luận, phát hiện về chất lượng sản phẩm, NTD hoàn toàn phải trông chờ vào sự kiểm tra, kết luận của các cơ quan chức năng”. Gần đây nhất chỉ khi Vinastas công bố kết quả khảo sát, NTD mới biết được những loại sữa bột nào không đạt chất lượng như công bố.

Theo số liệu từ Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn tiêu dùng của Vinastas, trong tháng 7.2010, qua hậu kiểm sản phẩm sữa của 19 đơn vị sản xuất kinh doanh sữa cho thấy: 26% số cơ sở có vi phạm về nhãn sản phẩm. Trong 20 mẫu sữa lấy ngẫu nhiên trên thị trường để kiểm nghiệm, thì có 10 mẫu không đạt hàm lượng đạm như công bố trên bao bì.

Nói về khó khăn của Vinastas, ông Đỗ Gia Phan - Chủ tịch Vinastas - cho biết: “Vì Vinastas là một tổ chức xã hội với những người tự nguyện đứng ra bảo vệ NTD, chủ yếu là công tác hoà giải, tư vấn cho người tiêu dùng để giải quyết những phản ánh của họ. Qua thực tế, rất nhiều quyền trong 8 quyền của NTD đang bị xâm hại, vì vậy, hội đã kiến nghị đưa cả 8 quyền cơ bản của NTD và dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi NTD mới”.

Tại hội thảo “Bảo vệ quyền lợi từ hai góc nhìn Á – Âu” do Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) phối hợp với Đại sứ quán Pháp tại VN vừa tổ chức, nhiều ý kiến cho rằng: NTD VN đã phát triển thành một lực lượng, chỉ cần NTD đấu tranh mạnh lên thì số vụ xâm hại quyền lợi NTD sẽ tự động giảm đi, bởi các nhà sản xuất, nhà phân phối gắn liền lợi ích của họ với NTD. Sức mạnh to lớn của NTD là quyền tẩy chay sản phẩm. Quyền này chỉ được phát huy khi NTD ý thức được sức mạnh của mình và đoàn kết lại.

Có thể nói, việc bảo vệ quyền lợi chính đáng của NTD không chỉ là một cá nhân, tổ chức..., mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội, đây chính là ý nghĩa chính được phản ánh trong dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi NTD sắp được UBTVQH thông qua.

(Theo Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng VN)