 |
Năm nay, BTC lễ hội cho dựng bốn lán quan họ trên đồi Lim để liền anh,
liền chị quan họ các làng đến hát "chay" (không dùng loa đài). Liền anh
khăn đóng, áo cặp the hoa gấm, cầm ô lục soạn, liền chị xúng xính áo mớ
bảy mớ ba, nón, quai thao cất tiếng "vang, rền, nền, nảy"... Du khách
lắng lòng như thấy cả bầu thơ, bản nhạc của đất trời, của tình người rót
vào tai, lâng lâng, xao xuyến. Tiếc rằng, nhiều người đi chơi hội nhiều
hơn là thưởng thức quan họ cho nên tiếng nói chuyện, tiếng gọi nhau í
ới, tiếng mặc cả mua bán hàng hóa đôi khi lấn át lời quan họ. Vào mùa lễ
hội trước (hội Lim năm 2011), các lán quan họ hát "chay" cũng đã được
dựng lên ở đồi Lim, nhưng chỉ vài giờ sau khi khai hội, kế hoạch của BTC
bị thất bại. Năm nay, hiện tượng này chưa tái diễn, đó là thành công
bước đầu của những người quyết tâm tìm lại giá trị đích thực cho quan
họ, cho hội Lim. Nghệ nhân Nguyễn Năng Địch (xóm Trùng, thôn Lũng Giang,
thị trấn Lim) tâm sự : "Hơn nửa thế kỷ gắn bó với hội Lim, chứng kiến
hội Lim, năm nay tôi mới thấy an lòng. Nếu hội Lim duy trì được những
canh hát cổ, những lán hát chay, lớp trẻ sẽ dễ dàng nhận ra giá trị đích
thực của di sản quan họ, từ đó có ý thức giữ gìn, bảo vệ và phát huy".
Ngày khai hội, quan họ dưới thuyền ở các làng Lũng Giang, Lũng Sơn, Duệ
Đông, Đình Cả, Lộ Bao, Duệ Khánh… cũng đã nhộn nhịp. Một liền chị quan
họ Lũng Giang vừa hát "Mời nước mời trầu", vừa ngả nón quai thao duyên
dáng liền có người rút tiền thả vào nhưng liền chị này kiên quyết không
nhận. Tiếng loa của BTC trên bờ thỉnh thoảng lại nhắc nhở "đề nghị liền
anh, liền chị không lấy tiền của khách". Anh Nguyễn Văn Khánh, đến từ xã
Hát Môn, huyện Phúc Thọ (Hà Nội) cho biết: Lễ hội Hai Bà Trưng ở Hát
Môn năm nào cũng mời đoàn quan họ về biểu diễn phục vụ du khách. Tôi hy
vọng năm nay hát quan họ trên thuyền ở lễ hội Hai Bà Trưng cũng sẽ chấm
dứt cảnh ngả nón xin tiền". Tuy nhiên, theo quan sát của phóng viên
Hànộimới, ở những nơi thành viên BTC lễ hội không túc trực cảnh "ngả nón
xin tiền" thỉnh thoảng vẫn diễn ra.
Về "thủ đô" của di sản quan họ, nhiều người tìm đến nhà các nghệ nhân ở
Lũng Giang, Lũng Sơn, Duệ Đông, Đình Cả, Lộ Bao… tham dự các canh hát
cổ. Mặc dù các canh hát bắt đầu từ 22 giờ đêm cho tới gần sáng, nhưng
các liền anh, liền chị đã tề tựu đông đủ ngay từ chiều. Cũng như mọi
năm, canh hát tại nhà ông Đỗ Văn Chiến, một nghệ nhân hát quan họ ở xóm
Trinh (thuộc thôn Lũng Giang, thị trấn Lim) là một trong những địa chỉ
dành cho người sành quan họ. Canh hát có sự tham gia của những chị cả,
chị hai, anh cả, anh hai thuộc ít nhất trên 150 câu hát, từng đoạt giải
trong các cuộc thi quan họ. Anh cả Chiến nói: "Từ ngày không còn tiếng
súng, chẳng năm nào nhà tôi không mở canh hát để liền anh, liền chị đối
đáp". Trong số hàng chục người chờ tới canh hát ở nhà anh cả Chiến có
ông Đặng Dũng, đến từ phố Hoàng Văn Thụ, thành phố Bắc Giang (Bắc
Giang). Theo ông Dũng, nghe các liền anh, liền chị biểu diễn ở nơi khác,
vùng khác cùng lắm chỉ nghe được những làn điệu phổ biến như: "Ngồi tựa
mạn thuyền", "Tương phùng, tương ngộ", "Mời nước mời trầu" bằng chất
giọng bỉ, giọng vặt… Nghe canh quan họ tại nhà, du khách được nghe chị
cả Sứ, anh hai Tùng ca bằng giọng lề, giọng lối với những câu hát khó
như La rằng, Đường bạn, Ngõ thắm sen hồng, Đường trường Vĩ Thụy, Giã
bạn… Để có thể chiều lòng khách phương xa, nhà ông cả Chiến, cả Biển…
phải gác lại toàn bộ công việc đồng áng, trang hoàng cửa nhà, phục vụ
nước uống cho các thượng khách. Đi hội Lim năm 2013 và chứng kiến cái
tình, cái nghĩa của người quan họ với người mê quan họ, du khách phần
nào hiểu được vì sao di sản quan họ có sức sống mãnh liệt đến thế, được
nhiều người yêu mến đến thế.
Không thể phủ nhận sự chuyển biến tích cực của hội Lim năm nay, tuy
nhiên du khách vẫn cảm thấy chạnh lòng khi phải chứng kiến những hình
ảnh phản cảm, gây bức xúc dư luận trong những mùa hội trước còn tái
diễn. Các quầy hàng dịch vụ được BTC đưa sang khu Đồng Chuông - khu đất
mới bên kia quả đồi để tránh ảnh hưởng đến các lán hát quan họ của liền
anh, liền chị nhưng tiếng loa quảng cáo bán hàng, giới thiệu sản phẩm
vẫn oang oang. Trò chơi điện tử, ném vòng, bắn súng ăn tiền vẫn diễn ra
công khai. Người ăn xin chẳng ngại ngần, van vỉ du khách cho lộc đầu
xuân. Dịch vụ gửi xe cũng tranh thủ những ngày đông khách mà "chặt chém"
bỏ đầy túi tham…
Hy vọng BTC hội Lim năm 2013 sẽ kịp thời chấn chỉnh, nghiêm túc xử phạt
các trường hợp cố tình vi phạm như đã công bố trong các buổi họp báo
trước mùa lễ hội, để hội Lim tìm lại được các giá trị tốt đẹp vốn có, để
di sản quan họ thực sự được bảo tồn, nuôi dưỡng trong cộng đồng.
Như thường lệ, sáng nay (13 tháng Giêng), 4 làng thuộc xã Nội Duệ tập
trung tại đình thôn Đình Cả tổ chức đoàn rước về lăng Quận công Nguyễn
Đình Diễn trên đồi Lim, sau đó dâng hương tại chùa Hồng Ân và các đình,
đền, chùa khác ở Nội Duệ và thị trấn Lim. Lễ rước có quy mô lớn hơn mọi
năm, với khoảng 800 người tham gia./.
• Theo hanoimoi